Het Smaakstation
Hoe stimuleer je jongeren om hun eerlijke mening te geven en open te staan voor die van een ander in een steeds meer polariserende samenleving?
Wij/zij
denken
Polarisatie is ook wel denken in zij versus wij. Polariserende overtuigingen zijn vaak ongenuanceerd en 'hard.' uitspraken zoals "alle vluchtelingen zijn gelukszoekers.' Het zijn niet perse waarheden, maar uitspraken die voortkomen uit zorgen of angst.
Volgens Platform JEP zijn jongeren extra kwetsbaar voor polariserend gedachtegoed; extreem wij/zij denken. Jongeren in de pubertijd zijn nog opzoek naar wie ze zijn en willen graag ergens bij horen. Ze gaan hierdoor opzoek naar gelijkgestemden en kunnen hierdoor in 'mening bubbels' terecht komen. Hierdoor komen ze minder in contact met andere perspectieven en kunnen negatieve gevoelens uitgroeien tot hevige tegenstellingen en wij/zij denken. Dit word ook wel polarisatie genoemd. Het is hierom belangrijk om genuanceerd of ook wel 'grijs denken' te stimuleren: het openstaan en proberen te verplaatsen in de mening van een ander. (JEP, 2023)
Uit dit vraagstuk heb ik de onderzoeksvraag: Hoe stimuleer je jongeren om hun eerlijke mening te geven en open te staan voor die van een ander in een steeds meer polariseren samenleving?
Het grijze midden
Creëer een ruimte die aanzet tot het uit je eigen bubbel treden en aanzet tot genuanceerd denken
De Grijze Middenweg is de verzameling grijstinten die de diversiteit aan kleuren en meningen binnen onze samenleving niet uit het oog heeft verloren. De mensen in de brede, Grijze Middenweg begrijpen dat onze wereld niet zwart-wit is, maar veel genuanceerder. Alleen door het podium te pakken en ons uit te spreken, kunnen we de aandacht terugwinnen van de extremen en ervoor zorgen dat onze samenleving niet verder afdaalt in de negatieve spiraal van polarisatie. (Dare To Be Grey, 2023)
Hoe stimuleer je grijs denken bij jongeren?
Hoe creëer je ruimte voor nuance?
1. Ruimte voor diversiteit
Er moet ruimte gecreëerd worden voor diversiteit. Jongeren moeten het gevoel krijgen dat ze ondanks hun persoonlijkheid of mening niet buitengesloten zullen worden. Bied jongeren een omgeving waar ze bij kunnen horen en die aanzet tot grijs denken.
2. Ruimte voor debat
Het creëren en normaliseren van debat is belangrijk. Jongeren moeten het gevoel krijgen dat hun mening en gevoelens ertoe doen en die van een ander mogen bevragen. Hierdoor krijgt ieders stem een plek en kunnen verschillende identiteiten naast elkaar bestaan.
3. Empathie en luisteren
Stimuleer ruimte om naar elkaar te luisteren. Zelfs als je elkaar misschien niet halverwege tegemoet kunt komen, is het toch mogelijk naar de ander te luisteren, je in zijn of haar schoenen te verplaatsen en empathie te tonen, ongeacht de verschillen.
4. Durf te twijfelen
Het hebben van twijfels over een bepaald onderwerp kan een van de belangrijkste onderdelen van een gesprek zijn over moeilijke kwesties. Wanneer twee partijen ruzie maken, zijn het degenen die twijfelen die de argumenten van beide partijen al lang hebben overwogen. Deze mensen zijn degenen die in staat zijn de kwestie vanuit meerdere perspectieven te bekijken en te begrijpen waar de argumenten, en de mensen die ze promoten, vandaan komen. Het uiten van twijfels bij acties van anderen of zichzelf is belangrijk voor jongeren om meer genuanceerd te kunnen zijn.
(Dare To Be Gray.com, 2023)
In gesprek met jongeren over polariserende onderwerpen
Het bevragen en betwijfelen van polariserende uitspraken kan ruimte bieden voor reflectie en andere meningen. Hoe kan ik deze polariserende uitspraken en onderwerpen bevragen met jongeren?
Mijn eerste stap was om een gesprek met diverse jongeren te voeren in een veilige omgeving over gevoelige/polariserende onderwerpen.
Ik heb hiervoor een workshop ontworpen om in een klas uit te voeren. Ik heb dit op een middelbare school in Rotterdam uitgevoerd.
Ken Jij Je Stem? Is een spel dat door middel van individuele stappen en groepsmomenten jongeren uitdaagt hun mening te uiten en elkaar te bevragen. Dit spel wil jongeren uitdagen om in groepjes een onderwerp te kiezen waar ze een sterke emotie bij voelen en een standpunt in te nemen. Vervolgens worden ze gevraagd op te schrijven waarom ze dit onderwerp hebben gekozen individueel. Erna worden de jongeren gevraagd deze te bevragen door elkaar vragen te stellen over hun mening. Ook kunnen jongeren door middel van antwoord kaartjes aangeven of ze een vraag willen stellen of het eens of oneens zijn met elkaar. Hierdoor kan er meer een constructief gesprek ontstaan.
Door middel van de reflecterende vragen gingen jongeren dieper in op elkaars mening en gingen opzoek naar: waarom heb je deze mening? De leerlingen waren positief en er ontstonden interessante gesprekken waarvan leerlingen aangaven dat ze die normaal gesproken nooit voerden. Wel merkte we dat jongeren veel vragen hadden over bepaalde onderwerpen en soms niet echt geïnteresseerd waren in bepaalde onderwerpen en/of weinig kennis hadden.
Vervolgstappen
Wat ik heb gemerkt is dat jongeren die juist een ongenuanceerde of extreme mening hadden de klas uit gestuurd werden. Deze jongeren waren wat onrustig en hadden een minder lange spanningsboog. Hierdoor stuurde de juf hen de klas uit. Dit is jammer want juist deze jongeren zouden mee moeten kunnen doen aan een gesprek over hun mening. Ook merkte ik dat in een schoolsetting een dialoog voor een aantal jongeren voelde als iets 'dat moet'. Dit kwam terug uit de reflectie die de jongeren in konden vullen na het spel. Het is belangrijk om jongeren meer het gevoel te geven dat een gesprek over hun mening en gevoel ook laagdrempelig en ongeforceerd kan zijn. Ook wil ik de jongeren die de klas uitgezet werden ook juist wel bereiken met mijn ontwerp. Mijn vraag is nu: hoe kan ik jongeren meer uit eigen interesse prikkelen om samen in gesprek te gaan?
Keet Night
Chillen als gespreksstarter
tussen jongeren over hun mening
Ik ben me af gaan vragen: waar komen jongeren al samen om te praten? Wat voor gesprekken hebben ze en waar denken ze veel aan? Waar kan ik op een laagdrempelige manier een ander soort gesprek starten? Hierdoor kwam ik bij het MC in Uden terecht. Dit is een jongerencentrum waar jongeren altijd mogen komen chillen en waar altijd een luisterend oor te vinden is. Straat coaches lopen altijd rond en hebben een goede vertrouwensband met de jongeren. Er komen allerlei verschillende soorten jongeren en dit zorgt soms voor conflict geven straatcoaches aan. Bij het MC staat er een Keet buiten waar jongeren chillen, roken en samen praten. De gesprekken die jongeren hier vooral voeren gaan over vapen, vervelende docenten en werk. Hier ontstaan eigenlijk al interessante gesprekken tussen diverse jongeren.
Ik ben toen in deze keet een Keet Night gaan organiseren. De Keet Night was bedoelt om onderwerpen waar jongeren een sterke emotie bij voelen bespreekbaar te maken op een laagdrempelige en chille manier. Hun chillplek, de Keet, heb ik omgetoverd naar een gezellige plek met snacks, lichtjes en prikkelende vragen. Ik ben hiervoor polariserende uitspraken gaan vertalen naar vragen. Dus in plaats van: "alle statushouders zijn gelukszoekers" werd het: "zijn alle statushouders gelukszoekers?" Bij deze vragen konden jongeren antwoorden door met grafitti op de muur te sprayen. Ze konden antwoord geven op de vragen met antwoorden templates zoals: "ja", "nee" en "Ik weet het niet". Maar ook mochten ze zelf antwoorden opschrijven. Zo werd het een interactieve en leuke avond. Zo wilde ik kijken of jongeren hun mening konden onderbouwen en welke onderwerpen jongeren vooral bezighouden. Ook was ik benieuwd of er door zulke vragen ook een gesprek ontstaat tussen jongeren. Gaan ze ook in gesprek over elkaars mening?
Uitkomsten
Tijdens de Keet Night ontstonden er interessante gesprekken over de meningen van jongeren. De vragen daagde uit om een mening te formuleren. Maar wat vooral interessant was was dat de straatcoaches op deze manier een aanhakingspunt hadden om diepere vragen te stellen aan de jongeren.
De vraag: 'waarom heb je deze mening?' nadat een jongere ergens stellig een antwoord op gaf activeerde persoonlijke verhalen en daagde uit tot onderbouwing van hun mening. Een meisje gaf bijvoorbeeld aan dat zij vond dat alle boeren dierenbeulen waren. Toen vroeg een straatcoach: 'waarom vind je dat?' en toen zei ze dat gewoon alle boeren hun dieren ophokken. Vervolgens reageerde een andere jongere hierop met: 'ik heb jaren op een boerenbedrijf gewerkt en ik weet dat deze boer goed voor zijn koeien zorgde. Hij knuffelde ze zelfs!" Toen reageerde het meisje: "oké, dan zijn misschien niet alle boeren dierenbeulen." Deze persoonlijke verhalen zorgen voor begrip en ruimte voor nuance en dit vind ik interessant.
Bevindingen samengevat:
1. Jongeren willen ergens bij horen: hebben echt behoefte aan community.
Hierdoor zijn jongeren makkelijker ongenuanceerd naar anderen. Dit versterkt het groepsgevoel.
2. Ongenuanceerde uitspraken of scheldwoorden geroepen door jongeren lijken het groepsgevoel tussen jongeren te versterken. Vooral is het gewoon erg genormaliseerd. Groepsgevoel is het doel, niet de ongenuanceerde uitspraak of scheldwoord, of om iemand te kwetsen.
3. Jongeren kunnen goed nuanceren wanneer je hen rustig een vraag stelt en hen serieus neemt. Dit lijkt echter alleen te werken wanneer de persoon die de vraag stelt ook door de jongere gerespecteerd word en/of er geen vrienden bij zijn.
4. Jongeren vinden het wel fijn om hun angsten en ervaringen te kunnen uiten en een standpunt in te kunnen nemen over een bepaald onderwerp. Het werkt goed om twijfels te uiten om een gesprek te hebben over een bepaald onderwerp.
Het Smaakstation
Als ontwerper vraag ik me af: hoe kan ik een ervaring ontwerpen die jongeren prikkelt om hun eerlijke mening te geven binnen hun eigen groep en te luisteren naar die van een ander? Een eerlijke mening geven kan spannend zijn voor jongeren. Jongeren zijn bang voor negatieve reacties of buitensluiting en hierom is een eerlijke mening geven niet altijd makkelijk. Jongeren moeten zich hier veilig voor voelen. Volgens het Nederlands Jeugdinstituut kunnen jeugdwerkers een belangrijke rol spelen om dit gevoel van veiligheid te bieden en jongeren te stimuleren hun mening te geven over bepaalde onderwerpen. Jongeren kennen jeugdwerkers vaak, respecteren hen en zij kunnen jongeren bereiken in een omgeving die voor hen comfortabel is. Eerlijk en kwetsbaar zijn durven jongeren vaak wel individueel bij een jeugdwerker, maar wanneer jeugdwerkers in een groep een gevoelig onderwerp willen bespreken verloopt dit vaak minder soepel. Er is hiervoor iets van een laagdrempelige groepsactiviteit of ‘ijsbreker’ nodig volgens jeugdwerkers van het jeugdcentrum MC in Uden.
Ik merkte tijdens de Keet Nights dat moeilijke en polariserende onderwerpen bespreekbaar maken onder jongerewn eigenlijk goed werkte onder het genot van een drankje. Tijdens het graffitien in de Keet bij het Mc merkte ik dat het voor sommige jongeren nog een beetje een hoge drempel was soms om mee te doen. Maar samen kletsen met een drankje tijdens het chillen was voor iedereen een laagdrempelige activiteit om mee te doen.
Hierom heb ik uiteindelijk het Smaakstation ontworpen. Een interactieve installatie die de diversiteit in een groep zichtbaar maakt. Doormiddel van samen een drankje te doen in een relaxte setting maakt het Smaak Station ruimte voor verschillende smaken in meningen. Op een non verbale manier worden jongeren geprikkeld om hun mening te geven en is erna ruimte voor dialoog. De diversiteit in een groep wordt zichtbaar doordat het drinken in de buizen steeds minder wordt en zo zichtbaar wordt welke verschillende meningen er zijn. Door middel van gezelligheid en een gezamenlijke en verbindende activiteit creëert het ruimte voor eerlijkheid en diversiteit.
